• Loading...
 
Tuổi trẻ Yên Bái không bỏ lỡ “con tàu 4.0”
Ngày xuất bản: 17/01/2019 5:13:00 CH
Lượt xem: 17430

            “Cách mạng công nghiệp 4.0” - cụm từ hot - rất hot. Minh chứng bởi nhờ gã khổng lồ Google, ta thu được khoảng gần 11 triệu kết quả trong vòng 0,27s; minh chứng bởi từ già đến trẻ, từ “Hà thành phồn hoa” đến hai huyện 30a của tỉnh Yên Bái -  “Bốn chấm không” vẫn xuất hiện trên cửa miệng của các thanh niên vùng cao.

Hiểu đúng nghĩa về 4.0

Hot là thế - nhiều người nhắc đến là thế, nhưng có một sự thật rằng ít bạn trẻ hiểu được đúng nghĩa toàn bộ nội hàm của nó. Đầu tiên, ta có thể điểm lại một cách ngắn gọn. Cách mạng 0.0: vượn thành người (nhờ phát minh ra lửa); Cách mạng công nghiệp (CMCN) 1.0 (1787): phát minh ra động cơ hơi nước, động cơ đốt trong giúp tăng năng suất lao động cho tất cả các lĩnh vực (xã hội phồn thịnh hơn…). CMCN 2.0 (1870): phát minh ra điện, động cơ điện, dây chuyền sản xuất hàng loạt (cuộc sống văn minh). CMCN 3.0: phát minh ra bán dẫn, điện tử, internet, máy tính… (chúng ta đang sống trong thời đại 3.0).

Thuật ngữ “Công nghiệp 4.0” (Industry 4.0) khởi nguồn từ một dự án chiến lược công nghệ cao của Chính phủ Đức từ năm 2011. Đến năm 2016, trong cuốn sách của mình mang tên “Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” (The Fourth Industrial Revolution), Giáo sư Klaus Schwab - người sáng lập và là Chủ tịch điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã mô tả chi tiết cuộc cách mạng lần thứ tư. “Làm chủ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” là chủ đề của Hội nghị thường niên Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2016 tại Thụy Sĩ.

CMCN 4.0 phát triển trên ba trụ cột chính là: (1) Kỹ thuật số - gồm trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn vật kết nối - Internet of Things (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data); (2) Công nghệ sinh học - tập trung vào nghiên cứu để tạo ra những bước nhảy vọt trong nông nghiệp, thủy sản, y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, năng lượng tái tạo, hóa học và vật liệu và (3) Vật lý - chế tạo robot thế hệ mới, máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới (graphene, skyrmions…) và công nghệ nano…

Có thể kể đến những thứ cơ bản nhất và là những biểu hiện đầu tiên của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như: Uber hay Grap là nhưng công ty Taxi lớn nhất thế giới mặc dù không có một chiếc xe nào; Airbnb - một công ty khách sạn lớn nhất thế giới cho dù họ không có nổi 1 phòng khách sạn nào… Hay trong thời gian ngắn nữa, trí tuệ nhân tạo sẽ thay đổi hẳn cách làm từ marketing dựa trên thống kê hành vi khách hàng sang marketing dự đoán hành vi khách hàng và trí tuệ nhân tạo có thể tự học hỏi và tổng hợp thông tin - chẩn đoán bệnh tốt hơn bác sĩ…

Cơ hội và thách thức

Nói về cơ hội trong CMCN 4.0, Bộ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng: “Người có quá nhiều quá khứ hoành tráng, có quá nhiều hạ tầng 1.0, 2.0, 3.0 sẽ không có đủ can đảm phá huỷ, chỉ có những ai đang không có gì hay có rất ít thứ trong tay. Chúng ta đang có mọi thứ để thắng vì chúng ta không có gì trong tay, không có gì để mất”. Việt Nam là nước đi sau nên có lợi thế hơn với CMCN 4.0 và có điều kiện tiếp thu và ứng dụng những thành tựu công nghệ của nhân loại. Qua việc mở rộng ứng dụng những tiến bộ, thành tựu về công nghệ thông tin, công nghệ số, công nghệ điều khiển, công nghệ sinh học sẽ phát triển được nhiều ngành kinh tế mới.

Tuy nhiên, mặt trái của nó là gây ra sự bất bình đẳng; phá vỡ thị trường lao động, hàng triệu lao động có thể rơi vào cảnh thất nghiệp. Giai đoạn đầu tiên sẽ là thách thức với những lao động văn phòng, trí thức, lao động kỹ thuật. Giai đoạn tiếp theo sẽ là lao động giá rẻ, có thể sẽ chậm hơn. Trong khoảng 15 năm tới thế giới sẽ có diện mạo mới…

Có thể thấy, CMCN 4.0 tác động toàn diện và sâu rộng đến tất cả các vấn đề của đời sống xã hội. Vấn đề về nghề nghiệp, việc làm, tư duy của thanh niên cũng không nằm ngoài dòng chảy tự nhiên đó; những nghề “hot” hiện nay thì 5 đến 10 năm nữa hoàn toàn có thể bị “khai tử”; những nghề có nguy cơ mất việc cao như: công nhân nhà máy; nhân viên thu ngân; nhân viên chăm sóc khách hàng; bảo hiểm, môi giới bất động sản, tư vấn tài chính, vận tải…

Tại Yên Bái, lực lượng lao động có 525.834 người, trong đó có 82,67% tập trung ở khu vực nông thôn. Tỷ lệ lao động làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp là 66,7%, lĩnh vực công nghiệp và xây dựng là 14,51%; lĩnh vực thương mại, dịch vụ là 18,82%. Số người lao động trong khu vực đầu tư nước ngoài là 1.490 người; lao động gia đình là 194.796 người. CMCN 4.0 sẽ khiến tỷ lệ lớn người lao động lĩnh vực công nghiệp mất việc; xu hướng các dòng vốn FDI sẽ quay đầu chảy về chính quốc để tận dụng sức mạnh của cách mạng công nghiệp 4.0 (thế mạnh nguồn nhân lực giá rẻ lại có thể sẽ trở thành gánh nặng xã hội). Trong nông nghiệp, chủ trương tích tụ ruộng đất và phát triển nông nghiệp công nghệ cao là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, tích tụ ruộng đất để cơ giới hóa và áp dụng công nghệ cao sẽ lấy mất việc làm của hàng trăm ngàn người nông dân đang làm kinh tế theo mô hình hộ gia đình. Việc trả lời câu hỏi người lao động sẽ làm gì khi không có việc làm tại gia đình và lại bị mất việc làm ở các khu công nghiệp đòi hỏi cấp ủy, chính quyền các cấp cần có những hoạch định chiến lược. Tổ chức Đoàn cũng không thể nằm ngoài cuộc trong việc giải “bài toán” này.

Sự bắt nhịp của tổ chức Đoàn

Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: đất nước 55% số người có điện thoại thông minh, hơn 50% sử dụng internet, chúng ta có nhiều điều kiện thuận lợi để tiếp cận công nghiệp 4.0. Thanh niên sẽ là lực lượng xung kích đi đầu trong cuộc CMCN 4.0…

Thực hiện chủ trương đó, thời gian qua, các cấp bộ Đoàn tỉnh Yên Bái đã không ngừng đổi mới, sáng tạo trong hoạt động để ĐVTN tiếp cận 4.0 một cách tốt nhất. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh dưới nhiều hình thức sáng tạo như ban hành các bộ công cụ Infographic, trailer… ; đa dạng trên các kênh mạng xã hội, trang thông tin chính thống của các cấp bộ đoàn; tổ chức các diễn đàn, hội thảo để trang bị thông tin về CMCN 4.0; tư vấn, hướng nghiệp cho ĐVTN; tổ chức các cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp”, “Diễn đàn thanh niên sáng tạo khởi nghiệp” trong ĐVTN; tuyên dương gương ĐVTN có sáng kiến, những đề tài nghiên cứu khoa học đạt giải cao…

Theo anh Đỗ Văn Nhu - Phó Ban Phong trào Tỉnh đoàn, trở ngại lớn nhất của phần lớn thanh niên Yên Bái là chưa phân biệt được “lập nghiệp” với “khởi nghiệp” “khởi nghiệp sáng tạo”. Khái niệm startup trên thế giới tương ứng với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, có nghĩa là phải khởi nghiệp từ những ý tưởng mới, những mô hình mới, hình thức kinh doanh mới, những kết quả KH&CN mới để nhanh chóng phát triển doanh nghiệp và cạnh tranh trên toàn cầu. Còn lập nghiệp thông thường là làm lại một mô hình cũ mà không được nhân rộng hoặc phát triển.

Anh Vũ Ngọc Hoàng – Bí thư Đoàn khối Doanh nghiệp tỉnh Yên Bái cho biết: “Đối với hoạt động Đoàn của Đoàn khối Doanh nghiệp trong thời kỳ cách mạng công nghệ số, chúng tôi luôn định hướng hoạt động đoàn đi vào chiều sâu, gắn chặt với đời sống thực tiễn của hoạt động sản xuất kinh doanh, thi đua sáng tạo, cải tiến năng suất lạo động; các hoạt động tình nguyện tập trung hướng tới việc giúp thanh niên vùng đặc biệt khó khăn “xóa mù” tin học; góp phần rút ngắn khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị”.

Cuộc CMCN 4.0 đã đặt ra những yêu cầu mới về kỹ năng cơ bản của thanh niên ngoài kiến thức nền, kiến thức chuyên môn đó là: kỹ năng nhận thức (phản biện, làm việc nhóm, phê bình, sáng tạo, chiến lược…); kỹ năng thích ứng (sử dụng thành thạo ngôn ngữ và ứng dụng tin học…) và kỹ năng mềm (tạo lập quan hệ, ứng xử...). Cùng với đó, việc đưa kiến thức vào thực tiễn, tạo ra giá trị cho xã hội trở thanh điều cốt yếu; khả năng thích ứng và khả năng giải quyết vấn đề một cách linh hoạt, sáng tạo là những chìa khóa để thanh niên thành công. Thanh niên thời đại mới phải có được những kỹ năng mang tính toàn cầu. Điều đó, đòi hỏi cấp thiết đối với việc thay đổi phương thức đồng hành, hỗ trợ thanh niên của tổ chức Đoàn các cấp.

Thời gian tới, cùng với cấp ủy, chính quyền và với tinh thần xung kích, các cấp bộ Đoàn tỉnh Yên Bái sẽ phát huy hơn nữa vai trò tiên phong, là người bạn đồng hành, dẫn dắt, khích lệ thanh niên tiếp cận nhanh với tri thức khoa học công nghệ - nhất là thanh niên vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn. Công tác tuyên truyền cho ĐVTN các vấn đề toàn cầu, trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để ĐVTN có thể thích nghi trong bối cảnh hội nhập khu vực được đặt lên hàng đầu. Công tác tư vấn, hướng nghiệp cho ĐVTN trong giai đoạn sẽ được đổi mới mạnh mẽ về nội dung. Phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Chương trình đồng hành cùng thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp; trong rèn luyện, phát triển kỹ năng xã hội” sẽ được triển khai linh hoạt, sáng tạo. Công tác Đoàn sẽ áp dụng nhiều các phương thức sử dụng công nghệ để dần hình thành và bồi dưỡng những kỹ năng về công nghệ cho ĐVTN. Bên cạnh đó, việc triển khai các phong trào mới trong Đoàn – Đội trường học góp phần rèn luyện ý thức và kỹ năng “công dân toàn cầu” cho đoàn viên, thanh thiếu nhi là một nhiệm vụ dài hơi và cốt lõi.

Để 4.0 không thành 0.4

Trong giai đoạn mới, với tốc độ thay đổi theo hàm số mũ, việc tự trang bị kiến thức, kỹ năng cũng như tư duy học tập, cách nghĩ mới cho bản thân, tác phong công nghiệp và đổi mới sáng tạo là điều mà thanh niên cần chủ động. Anh Đỗ Minh Huấn – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh đoàn chia sẻ: “Thanh niên thời đại 4.0 cần làm chủ công nghệ, thạo ngoại ngữ, “đa zi năng” và không ngừng sáng tạo. Quan trọng hơn cả là thái độ, tác phong. Thái độ với công việc hời hợt, học tập chỉ lấy bằng cấp; tác phong rề rà, luộm thuộm, tư duy ì ạch thì thanh niên mãi chỉ dừng ở 0.4 chứ không đến được 4.0”.

Cuộc CMCN 4.0 không còn quá xa vời mà hơi nóng của nó đã phả vào mọi ngóc ngách của cuộc sống. Chính phủ đã ban hành Chỉ thị về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc CMCN lần thứ 4, UBND tỉnh Yên Bái đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng chính quyền điện tử tỉnh… Cùng với toàn Đoàn, các cấp bộ Đoàn tỉnh Yên Bái cũng đã có những động thái rất chủ động. Tuy nhiên, tại bất kỳ cuộc cách mạng nào, lực lượng thanh niên luôn đóng vai trò vô cùng quan trọng. Trong thời kỳ mới, vận hội mới, thách thức mới, thanh niên Yên Bái sẽ luôn nâng cao bản lĩnh, trí tuệ, đoàn kết, sáng tạo, đồng hành cùng thanh niên cả nước quyết không bỏ lỡ con tàu 4.0./.

Thác Vân