ĐỀ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN

Kỷ niệm 74 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2019)và Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2019)

------------------

           I. DIỄN BIẾN CUỘC CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là kết quả của một quá trình đấu tranh lâu dài, kiên cường, bất khuất của Nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt, đúng đắn và đầy sáng tạo của một Đảng Mác xít - Lênin nít kiên cường, đó là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới lần thứ II bước vào giai đoạn quyết định, quân đội Xô Viết liên tiếp giành thắng lợi quyết định trên chiến trường châu Âu, giải phóng một loạt các nước và tiến thẳng vào sào huyệt của phát xít Đức ở Béc-lin, buộc phát xít Đức phải đầu hàng vô điều kiện. Ngày 08/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với Nhật và chỉ sau 1 tuần đã tiêu diệt đội quân Quan Đông tinh nhuệ của Nhật, đẩy phát xít Nhật vào thế thất bại không thể tránh khỏi.

Trong nước, trải qua nhiều thử thách cam go và các cuộc diễn tập quan trọng như cao trào cách mạng 1930 - 1931, phong trào dân chủ 1936 - 1939, cao trào kháng Nhật cứu nước 1939 - 1945 ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Trước tình hình quốc tế và trong nước có nhiều thuận lợi, Đảng ta đã có những quyết sách nhằm đẩy mạnh công tác chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 09/3/1945, Thường vụ Trung ương Đảng họp (mở rộng) tại làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh) quyết định phát động phong trào kháng Nhật cứu nước. Ngày 12/3/1945, Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng và ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Chỉ thị quan trọng này đã thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt, kiên quyết, chủ động và sáng tạo của Đảng, chỉ rõ phương hướng và biện pháp hành động cách mạng đúng đắn trong cao trào kháng Nhật cứu nước, mở đường đưa Cách mạng Tháng Tám đến thắng lợi.

 Từ ngày 15 đến ngày 20/4/1945, Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ, quyết định phát triển lực lượng vũ trang, nửa vũ trang và thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân, xây dựng 7 chiến khu chống Nhật cứu nước. Từ tháng 4/1945 trở đi, cao trào kháng Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ. Phong trào đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần đã diễn ra ở nhiều vùng. Các lực lượng cách mạng đã phối hợp với quần chúng giải phóng được một loạt các xã, châu, huyện thuộc các tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Bắc Giang.

Trên cơ sở đánh giá thời cơ và tình hình cách mạng trong nước đã phát triển mạnh mẽ, rộng khắp, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào từ ngày 13 đến ngày 15/8/1945 đã đi đến kết luận: “Những điều kiện khởi nghĩa ở Đông Dương đã chín muồi”. Vì vậy, phải “Kịp thời hành động, không bỏ lỡ cơ hội”, khẩn trương “Đánh chiếm ngay những nơi chắc thắng, không kể thành phố hay thôn quê, thành lập ủy ban nhân dân ở những nơi làm chủ”, tất cả vì mục tiêu “Việt Nam hoàn toàn độc lập”.

Ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc thành lập, ra Quân lệnh số 1: Hiệu triệu toàn dân đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân tại Tân Trào đã thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ sao vàng, Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Trung ương do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945, Cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn. Lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền trong cả nước thuộc về Nhân dân. Ngày 02/9/1945, tại vườn hoa Ba Đình (Hà Nội), trước hàng chục vạn Nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời trịnh trọng đọc Bản Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời.

II. QUỐC KHÁNH NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM (2/9/1945 – 2/9/2019)

Ngày Quốc khánh Việt Nam 2/9 khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

  1.  Bối cảnh lịch sử ngày 2/9

Sau sự thành công vang dội của cách mạng tháng Tám, Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam cử Lê Đức Thọ đến đón Hồ Chí Minh từ Chiến khu Việt Bắc về Hà Nội và nghỉ ở thôn Phú Gia, xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (hiện nay là phường Phú Thượng, quận Tây Hồ). Sau đó, Hồ Chí Minh về ở căn gác số 48, Hàng Ngang mỗi ngày đến làm việc tại nhà số 12 phố Ngô Quyền đây là trụ sở của Chính phủ lâm thời. Từ ngày 28 đến 29 tháng 8, Hồ Chí Minh dành phần lớn thời gian để soạn viết ra bản Tuyên ngôn độc lập.

Sau ngày 19 tháng 8, Hồ Chí Minh và những cộng sự bàn bạc việc chọn ngày ra mắt quốc dân để đọc Tuyên ngôn độc lập. Có rất nhiều ý kiến, Giám mục Micae Hoàng Đức Oanh dẫn lời kể của Giám mục Phaolô Lê Đắc Trọng, một nhân chứng trong thời điểm đó rằng: ông Vũ Đình Tụng, bác sĩ riêng của Hồ Chí Minh và cũng là một giáo dân Công giáo, đã có đề xuất lấy ngày 2 tháng 9 năm 1945. Hồ Chí Minh hỏi tại sao thì ông Tụng giải thích: ngày 2 tháng 9 là ngày Chúa Nhật kính những vị tử đạo Việt Nam, là lễ trọng nên giáo dân đều đi dự lễ, thời đó chỉ có phía Công giáo mới có các đoàn thể với áo quần đồng phục, đội ngũ chỉnh tề nên dễ vận động đồng bào Công giáo tham gia mít-tinh sau khi tan lễ.

Sau đó, Hồ Chí Minh cho người liên lạc với tòa giám mục Hà Nội. Đến ngày 22 tháng 8, Hồ Chí Minh đi đến thăm Nhà thờ lớn Hà Nội. Ở đây, khi thấy giáo dân đang chuẩn bị cờ, hoa trang trí nhà thờ, chuẩn bị mừng lễ những vị tử đạo Việt Nam vào ngày 2 tháng 9 sắp đến, Hồ Chí Minh suy nghĩ một lúc rồi nói: “Tôi sẽ làm cho ngày đó thêm ý nghĩa nữa”. Chắc hẳn ý tưởng này đã đưa đến việc ngài chọn ngày 2 tháng 9 là ngày tuyên bố độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Vào chiều ngày 2 tháng 9 năm 1945, có hơn 50 vạn người dân Hà Nội đã tụ họp tại quảng trường Ba Đình để chào mừng sự thành lập chính phủ mới. Thay mặt cho toàn thể chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, chương 1, điều 13, mục 4 khẳng định: “Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là ngày Tuyên ngôn độc lập 2 tháng 9 năm 1945”.

NGÀY QUỐC KHÁNH Ở HÀ NỘI

Buổi lễ diễn ra vào 2 giờ chiều, nhưng xe hơi chở những thành viên trong nội các Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã đến trễ hai mươi lăm phút khi phải đi xuyên qua những đám đông. Hồ Chí Minh dẫn đầu những người còn lại bước đi vội lên khán đài. Trong khi hầu hết các đồng sự của ngài trên khán đài đều mặc đồ vest Tây và thắt cravate, nhưng Bác lại chọn mặc bộ đồ khaki phai màu với cổ cao và mang đôi dép cao su trắng. Sau lễ chào cờ và hát quốc ca, Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Nội vụ, bước đến micro giới thiệu Hồ Chí Minh, những tiếng hô vang dội của đám đông “Độc lập! Độc lập!” Ngày vẫy tay trước khán thính giả trong vài phút, nâng hai bàn tay lên để kêu mọi người im lặng. Với chất giọng Nghệ Tĩnh đặc trưng, Hồ Chí Minh lúc đó bắt đầu đọc Tuyên ngôn Độc lập. Mối liên kết và sự thể hiện lòng tôn trọng đối với người dân mà trước đây chưa từng có vị quân vương Việt Nam nào trong lịch sử thể hiện được tạo ra khi ngài có những tương tác với quần chúng khi ông hỏi: “Đồng bào có nghe rõ không?” và đám đông đồng thanh hô vang “Rõ!”.

Trong buổi lễ này, thông qua bản Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh cũng đã kêu gọi các nước Đồng minh ủng hộ nền độc lập chân chính do nhân dân Việt Nam vừa tự tay giành lại thông qua sự thắng lợi của cách mạng tháng Tám. Ông tuyên bố rằng Chính phủ lâm thời đã huỷ bỏ hết mọi hiệp ước do Pháp kí trong quan hệ với Việt Nam và bãi bỏ hết mọi đặc quyền của người Pháp. Ông cảnh báo rằng người Việt “kiên quyết chống lại âm mưu của bọn thực dân Pháp”. Kết thúc bài phát biểu của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh giới thiệu từng bộ trưởng trong Chính phủ lâm thời với quần chúng nhân dân và tất cả đều làm lễ tuyên thệ nhậm chức. Cuối cùng, trước khi buổi lễ kết thúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố: “Chúng ta sẽ phải trải qua nhiều khốn khó và đau khổ hơn nhiều. Đồng bào phải ủng hộ chính quyền, để sau này có thêm nhiều buổi ăn mừng và thắng lợi!” Buổi lễ kết thúc bằng việc đoàn người có tổ chức tại quảng trường sau đó diễu hành trên phố, giải tán ở hồ Hoàn Kiếm, và hòa nhập vào bầu không khí vui chung cho đến giờ giới nghiêm.

NGÀY QUỐC KHÁNH Ở SÀI GÒN

Do sự hạn chế về phương tiện kỹ thuật thông tin nên những diễn biến ở Hà Nội không được đưa đến Sài Gòn nhưng từ bài diễn văn ứng khẩu của Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ Trần Văn Giàu, nhân dân tại miền Nam nói chung và nhân dân Sài Gòn nói riêng củng đã thể hiện lòng quyết tâm ủng hộ cách mạng, ủng hộ mặt trận Việt Minh, bảo vệ nền độc lập non trẻ của Việt Nam.

Lễ đài lễ độc lập 2-9-1945 của Sài Gòn nằm trên đường Cộng Hòa (nay là đường Lê Duẩn), ngay phía sau nhà thờ Đức Bà. Hầu hết người dân Sài Gòn đều đổ xô ra đường, một biển người chưa từng xuất hiện ở thành phố này. Cờ rợp trời: cờ đỏ sao vàng của Việt Minh, cờ các nước đồng minh, cờ của các đoàn thể. Khẩu hiệu được giăng đầy các con đường lớn: “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm!”, “Đả đảo thực dân Pháp!”, “Độc lập hay là chết!”… bằng năm thứ tiếng: Việt, Pháp, Nga, Hoa, Anh.

Lễ độc lập cử hành vào 14 giờ chiều đúng vào giờ ở Hà Nội. Nhưng từ 12 giờ trưa, dưới mặt trời đứng bóng, các đoàn thể dân chúng, các toán dân quân từ trong những trụ sở ở Châu Thành, từ các vùng ngoại ô ồ ạt kéo về đại lộ Cộng Hòa (tức đại lộ Norodom vừa đổi tên) tập trung phía sau nhà thờ Đức Bà. Buổi lễ được bắt đầu bằng nghi thức chào quốc kỳ. Lúc đó, ca khúc Tiến quân ca của Văn Cao vẫn chưa được phổ biến trong Nam nên ban quân nhạc cử bài Quốc tế ca và bản Thanh niên hành khúc, nhạc của Lưu Hữu Phước.

Nửa giờ trôi qua việc tiếp sóng vẫn không thành công dân chúng bắt đầu bàn tán xôn xao. Một số người cảnh giác đặt ra nghi vấn: phải chăng có kẻ đã phá hoại? Mặc dù nghi vấn không có cơ sở, nhưng trong bối cảnh lúc đó nó vẫn thuyết phục được nhiều người. Nhưng rồi người ta mới biết lý do của sự cố này: đài phát của ta quá yếu, máy thu của ta quá cũ, thời tiết chiều hôm ấy lại xấu.

Để trấn an tinh thần của quần chúng, ban tổ chức buổi lể đề nghị ông Trần Văn Giàu phát biểu. Ông Trần Văn Giàu suy nghĩ vài phút, ghi vội mấy ý chính lên giấy, rồi bước lên lễ đài. Lúc đó, những nhà báo chưa sử dụng máy ghi âm nên ghi lại bài diễn văn bằng phương pháp tốc ký để công bố toàn văn trên các trang báo xuất bản ở Sài Gòn ngày hôm sau.

ông Trần Văn Giàu tuyên bố một đổi thay lớn nhất trong lịch sử đất nước sau Cách mạng Tháng Tám: “Việt Nam từ một xứ thuộc địa đã trở thành một nước độc lập. Việt Nam từ một đế chế đã trở thành một nước cộng hòa. Việt Nam đương tiến bước trên đường sống”. Nhưng cuộc hồi sinh của dân tộc đang bị kẻ thù đe dọa: “Kẻ địch toan tính một cuộc âm mưu gác lại ách nô lệ trên cổ 25 triệu đồng bào… Chúng tôi đã nắm được bằng cớ chắc chắn là họ toan dùng võ lực thình lình lật đổ chính phủ dân chủ cộng hòa để đặt lại một quan toàn quyền như thuở trước”.

Do đó, ông mong đồng bào hãy đề cao cảnh giác: “Mừng thắng lợi, nhưng đồng bào chớ say sưa vì thắng lợi. Bởi vì Việt Nam yêu quí của chúng ta đương gặp một tình cảnh nguy nan. Không khéo lo, nước ta dân ta có thể bị tròng lại ách nô lệ”.

Ông Trần Văn Giàu hỏi tất cả những người dự lễ: “Đồng bào ở đây có ai thừa nhận một quan toàn quyền cai trị xứ ta không? Có ai chịu bó tay để cho chế độ thực dân – ra mặt hay giấu mặt – trở lại không?”. Sau những câu hỏi của ông, hàng triệu người đồng thanh đáp lại: “Không! Không! Không!” vang dội một góc trời.

“Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sẵn sàng ký kết với Cộng hòa Pháp những hiệp ước cộng tác về kinh tế, về văn hóa, luôn về binh bị nữa, nếu Pháp công khai thừa nhận quyền độc lập của chúng tôi…Thay mặt hàng triệu người dân Nam bộ, ông nói lên quyết tâm bảo vệ tổ quốc: “Chúng ta thề cương quyết đứng bên cạnh chánh phủ, chống mọi sự xâm lăng, dầu chết cũng cam lòng”.

Ông kết thúc bài diễn văn bằng lời kêu gọi tất cả: “Quốc dân hãy sẵn sàng chiến đấu!… Đứng lên! Ngày độc lập bắt đầu từ nay! Tiến tới, vì độc lập, vì tự do, tiến tới mãi! Không một thành lũy nào ngăn nổi chí của muôn dân trên đường giải phóng!”.

Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội thường tổ chức bắn pháo hoa vào dịp lễ Quốc khánh của cả nước. Vào năm 2016, chỉ có TP.HCM bắn pháo hoa tại Công viên Văn hóa Đầm Sen (tầm thấp) và tại hầm vượt sông Sài Gòn (tầm cao). Ngoài ra UBND thành phố phát động tổ chức Lễ khai mạc Triển lãm kỷ niệm Ngày Cách mạng Tháng 8 và Quốc khánh 2/9 diễn ra lúc 7h30 ngày 31/8 trên đường Nguyễn Huệ và đường Đồng Khởi, lễ dâng hương, dâng hoa đến Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Tôn Đức Thắng,…

Nguồn Báo Đảng Cộng sản điện tử